بدون شک یکی از منابع معتبر در این بررسی کتاب «تاریخ» هرودوت یونانی است. هرودوت در سال 425 پیش از میلاد درگذشت و فعالیت برجسته او تاریخ نویسی و بازگویی آداب و رسوم زندگی و جنگ های ملت های دیگر و از جمله ایرانیان است.
هرودوت می نویسد: ایرانیان شبانانی پرطاقت در کشور سخت و کوهستانی زیست میکنند و کورش بزرگ بر آنان فرمانرواست که لیاقت بسیار در امور نظامی داشته و سرزمین های مشرق یکی پس از دیگری تصرف میکند. هرودوت میگوید ایرانیان به پسران خود از پنج تا بیست سالگی اسب سواری و تیراندازی و راستگویی می آموزند. او می افزاید چیزی که ایرانیان از آن تنفر داشتند نخست دروغ بود، وامگیری را نیز دوست نداشتند، زیرا شخص بدهکار ناگزیر از دروغگویی است، داد و ستد نیز ممکن است با دروغگویی توام باشد به این خاطر ایرانیان به تجارت نیز تمایل نداشتند. بنابراین میدان خرید و فروش در کشورشان دیده نمی شود. هرودوت می نویسد ایرانیان خود را از هر حیث بهتر از همه ملت ها می دانستند و با این همه، آنها بیشتر از همه ملت ها از آداب خارجی استقبال می کردند. هرودوت نوشت ایرانیان از آغاز قومی پرطاقت بودند و پادشاهانی عاشق راستی، آنان را راه می بردند. ولی بعدها که با اقوام تابعه لاابالی و راحت طلب مانند بابلیان تماس پیدا کردند فاسد گشتند. شاهان آنان مختار مطلق بودند و بی چون و چرا فرمانروایی می کردند و تا زمانی که این فرمانروایان از نوع کوروش و داریوش بودند اوضاع دلخواه بود، ولی وقتی پادشاهان مستبد و ستمگر شدند، ایرانیان هم مانند پادشاهان رو به فساد رفتند و بسیاری از نیروی حیاتی و روحیه خود را از دست دادند.
گزارش هرودوت در باره ایرانیان بر ویژگی برجسته مانند دوری از دروغگویی و عشق به راستی، اشاره می کند. این صفت نیکو همسو با اندیشه زرتشت یعنی پندار نیک، گفتار نیک، کردار نیک، بود. کوروش نیز در نیایش خود گفته است: «خداوندا سرزمین مرا از حمله بیگانه و خشکسالی و دروغ در امان بدار.». فرهنگ دروغ نگفتن، همان فرهنگ شجاعت و دلاوری و تمایل به حقیقت است. زمانی که مردمی با نخبگان فاسد و مستبدان همراه می شوند، هنگامی که با جمعیتی دروغگو نزدیک می شوند، هنگامی که لاابالی و راحت طلب می شوند، هنگامی که فرهنگ پست بر آنها غلبه می کند، سقوط تربیتی آغاز می شود. با اسلام و فرهنگ استعماری آن و شیعه گری، روند فساد تشدید شد و انسانهای سرزمین ما، دروغ و تقیه و ترس و دورویی و عدم صراحت و مکر را در خود بشکل بی سابقه پرورش دادند.(جلال ایجادی 26/09/2017).
