walter Benjamin 1892-1940
جوانمرگی ادیب و فیلسوف،- والتر بنیامین در حین فرار
آرام بختیاری
خودکشی روشنفکر حین فرار از اسارت فاشیسم.
والتر بنیامین (1940-1892م.)، ادیب، فیلسوف، مترجم، و مقاله نویس آلمانی یهودی تبار، در سال 1940 حین فراز از تعقیب فاشیسم، در مرز فرانسه-اسپانیا، دست بخودکشی زد گرجه ویزای آمریکا را گرفته بود. او در برلین در خانواده ای مرفه و لیبرال بزرگ شده بود. بنیامین گرچه مدارج و مراحل آکادمیک استادی در دانشگاه را طی کرده بود بدلیل یهودی بودن اجازه اشتغال را نیامت و محبور شد سالها با نام مستعار دتلف هولز قلم بزند. وی در زمان حیات غیر از 2 پایاننامه دانشگاهی فقط 2 کتاب از دیگر آثار بیشمار خودرا منتشر نموده بود.
بنیامین از جمله مهمترین متفکران فلسفه تاریخ، جامعه شناسی هنر، فلسفه زبان، فرهنگ، امپریالیسم، و تئوری انقلاب رسانه ای سینما، بود. او خواهان هنری سیاسی و اجتماعی بود. نظریه فلسفه تاریخ وی بر اساس ماتریالیسم تاریخی مارکس و عقاید مسیحایی در دین یهودیت یعنی ظهور ناجی و قهرمان است. بنیامین همپون ارنست بلوخ خالق آثار گوناگونی در ادبیات و فلسفه است. زمینه کار او تاریخ اندیشه و تاریخ فرهنگ است. کتاب (تاریخ رمان) لوکاچ بی تاثیر روی افکار وی نبود. بنیامین، فرهنگ اروپایی زمان خودرا از جنبه های گوناگون مورد بررسی قرار داد. در آثار او میتوان جرقه هایی از نظریه جامعه شناسی دیالکتیک هنر را نیز مشاهده نمود. بنیامین شروع مدرنیته را در کیش کالاپرستی نظام سرمایه داری می بیند و کوشید از این طریق به تشریح آناتومی فرهنگ زمان خود بپردازد. از جمله عوارض مدرنیته معبود شدن کالا برای مصرف کنندگان است. وی با روش نظریه مارکسیستی تولید کالا و نقد ایئولوژی، به کشف شاخه هایی از علم زیبا شناسی و استتیک و تاریخ ادبیات رسید.
گروهی از صاحبنظران تفکر بنیامین را مخلوطی از مارکسیسم غیرجزمی و یهودیت مسیحایی و امام زمانی میدانند. وی پیش از مارکسیسم زیر تاثیر اندیشمندانی مانند برگسن، نیچه، کانت، کیرکگارد، زیمل، و دیلتای بود. آشنایی وی با مارکسیسم غیر از آدرنو و هورکهایمر در مکتب فرانکفورت، از طریق برشت، بلوخ، و آسیه لاسیس ، و دوری از تفکر مذهبی یهودی گرهارد شولم بود. خویشاوندی فکری بنیامین و بلوخ در کتاب (روح اتوپی) از مکتب اکسپرسیونیسم است. در ابتدا سبک نویسندگی بنیامین در سنت نیچه، کراوز، لیشتنبرگ، و سپس تحت تاثیر مارکس، برشت، و بلوخ بود. روش تحقیقی بنیامین مونتاژی است که در قرن 19 میان سوررئالیست ها برای تئوری تاریخ مرسوم بود. به این دلیل وی از آثار شاعران و نویسندگان قرن 19 مانند بودلر، هوگو، و مارکس استفاده میکرد. بعدها این سبک مونتاژی، سندی، و نقل قولی، و مارکسیستی وی مورد استفاده و تقلید بعضی از منقدین ادبی و فرهنگی قرار گرفت. وی توانایی خاصی در طرح مفاهیم علوم انسانی و جمع بتدی درخشان داشت. تنوع و تناقض آثار بنیامین نشان میدهد که وی در میان 2 جنگ جهانی در اروپا، دچار چه اندیشه های گوناگونی بوده.
شاهکار بنیامین کتاب 1400 صفحه ای ” پاساز معبد کالاها” است، اثری درباره تاریخ فرهنگ و فلسفه تاریخ. این کتاب به بررسی آغاز مدرنیته در غرب میپردازد که شناخت بخشی از زمان نویسنده نیز است. این اثر کلید واقعیات اجتماعی قرن 19 و جنبه های تاریخی آغاز قرن 20 است. در آنجا بنیامین با کمک نظریه مارکسیسم، ساختار و جریان کالا را در نظام سرمایه داری نشان میدهد. در آنجا میتوان فرق بین نظریات پیشین و نظریه بنیامین را دید.
در زمان حیات غیر از 2 پایاننامه دانشگاهی، بنیامین 2 کتاب (خیابان یکطرفه) و (تمرین های روانی نویسندگی) را منتشر کرده بود، که پیرامون نشر، اشکال و روش های ادبی، رویاها و آرمانها، مقاله نویسی و جملات قصار، است. عنوان پایاننامه دکترایش (مفهوم تازیخی هنر در دوره رمانتیک آلمان) و عنوان پایاننامه استادیش (تحقیقی درباره آغاز غمنامه تراژدی آلمانی) بود. وی بیوگرافی هایی در باره نویسندگانی مانند کافکا، برشت، پروست، گوته، کلر، و بودلر نیز نوشته بود و آثاری از پروست را بزبان آلمانی ترجمه نموده است. کتاب اتوبیوگرافی(دوران کودکی در برلین) او وقایع نگاری زندگی اش در اوایل قرن 20 در برلین است. زیر عنوان کتاب (خیابان بکطرفه)، تاریخ قابل شناخت است، قید شده، وگرنه او کار نویسندگی را فقط در زمینه نقد و مقاله نویسی محدود میکرد. در کتاب (نظریات فاشیسم آلمانی) او از طریق نزدیک شدن به ماتریالیسم تاریخی به نقد امپریالیسم میپردازد . هم چنین در دو کتاب ( نویسنده بشکل تولیدکننده) و (اثر هنری در عصر باز تولید صنعتی). این اثر در باره موضوع استتیک نیز است. کتب (روح اتوپی) بلوخ، و (ستاره نجات) روزنبرگ، روی افکار بنیامین بی تاثیر نبودند. کتاب (نوشته ها) از او در سال 1955 منتشر شد. کتاب نامه های وی با عنوان (انسانهای آلمانی) در حین جنگ حهانی در تبعید منتشر گردید. منتخبی از آثار او با عنوان ( پارک مرکزی) و کتاب (روشنایی جشن) نیز در سال 1955 منتشر شد. مقاله (انگیزههای بودلر)، شاعر دوره سرمایه داری پیشرفته نیز در زمان حیات از او منتشر شده بود. والتر بنیامین را میتوان یکی از 5 نظریه پرداز و منتقدین ادبی کلاسیک مارکسیست در ردیف پلخانف بشمار آورد.
تماس- falsaf@web.de